Η γνωστική ασυμφωνία (cognitive dissonance) στον αθλητισμό.

Του Μίλτου Χειμωνίδη, προπονητή Αλπικού σκι,  Αύγουστος 2014

miltos.thethiti@gmail.com

«Κάποιες φορές οι άνθρωποι κρατούν μια πολύ ισχυρή πεποίθηση.

Ακόμα και όταν τους παρουσιάζονται αποδείξεις εναντίον αυτής της πεποίθησης, οι καινούργιες αυτές αποδείξεις δεν γίνονται αποδεκτές.

Αυτή η εσωτερική διαμάχη, προκαλεί ένα άκρως δυσάρεστο συναίσθημα που ονομάζεται γνωστική ασυμφωνία.

Και επειδή τους είναι τόσο σημαντικό να την προστατέψουν,  εκλογικεύουν, αγνοούν και αρνούνται να αποδεχτούν οτιδήποτε δεν ταιριάζει με αυτήν τους την πεποίθηση.»

Frantz Fanon, 1952 

Ως άνθρωποι, είμαστε κατά βάση παράγωγα του παρελθόντος.

Όσο πιο νέοι είμαστε, τόσο περισσότερο επηρεαζόμαστε άκριτα από την διδασκαλία που δεχόμαστε.

Ως προπονητές, είμαστε βαθιά επηρεασμένοι από τους δικούς μας δασκάλους και προπονητές.

Το κοουτσάρισμα μεταβιβάζεται από την μια γενιά στην άλλη.

Διδάσκουμε αυτά που γνωρίζουμε, αυτά που θεωρούμε πως είναι σωστά.

Αρκετοί αθλητές και προπονητές θέλουν να πιστεύουν πως ό,τι έχουν διδαχτεί στο παρελθόν παραμένει σωστό μέχρι σήμερα και οποιοδήποτε στοιχείο αποδεικνύει το αντίθετο, αρνούνται να το αποδεχτούν.

Ακόμα και το παλιό ρητό – «πιστεύω μόνο ό,τι βλέπω!» δεν ισχύει για αυτούς που βρίσκονται σε αυτήν την κατάσταση.

Βλέπεις αυτό που επιθυμείς να δεις. Αυτό που θα σε κάνει να νιώσεις ευχαριστημένος με τον εαυτό σου, αυτό που θα υποστηρίξει την άποψή σου.

Συχνά, «τα μάτια βλέπουν αυτό που το μυαλό γνωρίζει».

Όταν έχεις γνωστική ασυμφωνία, καταντάς τυφλός. Δεν μπορείς να διακρίνεις.

Υποθέτω πως όλοι μας έχουμε βρεθεί σε κατάσταση γνωστικής ασυμφωνίας.

Στην αρχή, κοπιάζουμε να μάθουμε τον πιο σωστό τρόπο εκτέλεσης κινήσεων, τον πιο σωστό τρόπο εκγύμνασης, τον πιο σωστό τρόπο σέρβις των σκι.

Στην συνέχεια, κοπιάζουμε να διδάξουμε αυτόν τον τρόπο, κοπιάζουμε να αποδείξουμε πως ο τρόπος μας είναι ο σωστός.

Κάποιες φορές, λογοφέρουμε με ανθρώπους που έχουν αντίθετη άποψη από την δική μας.

Κάποια στιγμή καταφέρνουμε να πάρουμε το αναμενόμενο επιθυμητό αποτέλεσμα από τους αθλητές μας (ουφ, επιτέλους!)…

Τελικά, έρχεται το πλήρωμα του χρόνου και καταφέρνουμε με κάποιο τρόπο να «επιβεβαιωθούμε» για τις πεποιθήσεις μας, πρώτα στον εαυτό μας και μετά στους γύρω μας…

Ναι, η γνώση που κατέχουμε είναι η σωστή!

Υποσυνείδητα, «σκεφτόμαστε»:

Αν αναθεωρήσω την πεποίθησή μου, θα νιώσω looser, πως έχασα μια «μάχη»…

Αν αναθεωρήσω την πεποίθησή μου, πρέπει να ξαναξεκινήσω από την αρχή…

Αν αναθεωρήσω την πεποίθησή μου θα πάει χαμένος ο κόπος μου…

Αν αναθεωρήσω την πεποίθησή μου θα γίνω «ρεζίλι» σε όλους αυτούς που είχα καταφέρει να πείσω για το σωστό της πεποιθήσεώς μου, σε όλους αυτούς που τόσο καιρό δίδασκα κάτι άλλο, σε όλους αυτούς…

Αν αναθεωρήσω την πεποίθησή μου, πώς θα νιώσω με τον εαυτό μου, τι θα απογίνει αυτή η προσωπικότητα, που τόσο κόπιασα να δημιουργήσω;

Δυστυχώς, όσο πιο ανεπτυγμένη είναι αυτή η προσωπικότητα, σε όσο πιο πολλές «μάχες» έχει επικρατήσει, όσους πιο πολλούς αγώνες έχει κερδίσει, όσο πιο ψηλά έχει φτάσει, τόσο πιο δύσκολα μπορεί να αποδεχτεί κάποιο «σφάλμα», κάποια «παράληψη», το «πεπερασμένο» κάποιας πεποίθησης…

Ο Dr. Konstantinos Malamas αναφέρει πως όλοι όσοι έχουν ασχοληθεί με τον αθλητισμό και ακόμα περισσότερο αυτοί που έχουν κάνει πρωταθλητισμό, έχουν αναπτύξει τόσο μεγάλο «εγώ» και τόσο ισχυρή προσωπικότητα, που τους είναι πολύ δύσκολο να αποδεχτούν μια καινούργια πεποίθηση…

Η «ομίχλη» στα σπορ είναι γεγονός αναμφισβήτητο. Και η αναφορά αυτή γίνεται σε σπορ πολύ πιο διαδεδομένα από το δικό μας, όπως στο μπάσκετ, στο τένις και στο ποδόσφαιρο…

Η «ομίχλη» ξεκινάει από τον ημιμαθή πρώην αθλητή, που συνεχίζει ως ημιμαθής φίλαθλος ή οπαδός, που γίνεται ημιμαθής προπονητής, που καταλήγει ημιμαθής παράγοντας ομάδας.

Ξεκινάει από αυτόν που καταλήγει να υποστηρίζει την άποψη που ο ίδιος διδάχτηκε, την άποψη που καταλήγει να γίνει πεποίθηση, αφού οποιοσδήποτε και να έχει ασχοληθεί στο παρελθόν με κάποιο άθλημα, δικαιούται αξιωματικά να έχει ισχύουσα άποψη.

Το σύνολο των πληροφοριών που κατέχουμε, περνάει άκριτα από την μια γενιά στην άλλη και είναι πολύ συχνά αναπαλαιωμένο.

Πολλοί μεγάλοι αθλητές, πιστεύουν πως χρησιμοποιούν κάποια κίνηση, κάποια τεχνική, ενώ στην πραγματικότητα χρησιμοποιούν κάτι πολύ διαφορετικό από αυτό που πιστεύουν.

Το πρόβλημα ξεκινάει όταν αυτοί συμβουλεύουν τους νεαρότερους αθλητές, άλλα και προπονητές, να κάνουν αυτό που θεωρούν πως είναι το σωστό και θεωρούν πως το κάνουν και οι ίδιοι τους.

Πολλοί είναι αυτοί που πιστεύουν σε κάτι, χωρίς να έχουν κάνει την δική τους έρευνα για το θέμα, απλώς πιστεύουν σε ό,τι οι δικοί τους προπονητές τους διδάξανε…

Γνωστική ασυμφωνία στον χώρο μας θα μπορούσε πχ να είναι:

Η πεποίθηση πως το μοντέρνο σκι γίνεται με τα πόδια «ανοιχτά» (ο Pranger δεν κατάφερε ποτέ του να τα κλείσει, ενώ ο Matt προσαρμόστηκε άμεσα)…

Η πεποίθηση πως το αγωνιστικό σκι γίνεται με το σώμα «χαμηλά»…

Η πεποίθηση πως το σωστό σκι γίνεται με τους ώμους πάντοτε στραμμένους προς την γραμμή πτώσης ή με τους ώμους πάντοτε να ακολουθούν την στροφή…

Η πεποίθηση πως το μέσα χέρι της στροφής πρέπει πάντοτε να κρατιέται ψηλά…

Η πεποίθηση πως οι μικροί αθλητές βοηθιούνται στο σκι τους, με τις γωνίες τους στις 88^ο…

Να είμαστε καλά και να συνεχίσουμε να διδασκόμαστε,

Μίλτος Χειμωνίδης, προπονητή Αλπικού σκι,  Αύγουστος 2014

miltos.thethiti@gmail.com